Predsjednica Evropske komisije Ursula von der Leyen predstavila je u septembru “Paket za odbranu demokratije”, čime je započet rad da zakonu o stranom uticaju. Ovi planovi EU su zabrinuli organizacije civilnog društva širom Evrope, jer se vremenski poklapaju sa sličnim inicijativama u Gruziji, Bugarskoj, ali i u bh. entitetu Republika Srpska.
Civil Society Europe, evropska koordinacija za organizacije civilnog društva, pripremila je saopštenje o Zakonu EU o stranom uticaju koji Evropska komisija priprema u kontekstu “Paketa odbrane demokratije” koji će biti objavljen krajem maja 2023. godine. Ovu izjavu su podržale brojne organizacije civilnog društva na EU nivou ali I na nivou pojedinačnih država Evrope, a dostavljena je predsjednici Evropske komisije Ursuli von der Leyen i medijima.
Evropska komisija će predložiti novi Paket odbrane demokratije – uključujući poziv za prijedloge koji će doprinijeti daljem unapređenju demokratskog učešća i zaštitu građanskog prostora. Ipak, neki elementi tog paketa prijete podrivanjem postojećih i budućih napora koji se poduzimaju za zaštitu prostora civilnog društva.
Ovaj zakonodavni proces postavlja osnove za novi pravni instrument (direktivu) za uvođenje zajedničkih standarda transparentnosti i odgovornosti za usluge zastupanja interesa koje su usmjeravane ili plaćene izvan EU, kako bi se doprinijelo pravilnom funkcioniranju unutrašnjeg tržišta i zaštitila demokratska sfera EU od prikrivenog vanjskog uplitanja.
Iako se fokusira na transparentnost i odgovornost, čini se da ovaj prijedlog odražava takozvano “zakonodavstvo o stranom uticaju” i akte o registraciji stranih agenata (FARA) na globalnom nivou. Ovi zakoni su značajno ograničili prostor za nezavisno civilno društvo i primijenjeni su kao sredstvo za utišavanje kritičkih glasova.
Civil Society Europe, zajedno sa 123 organizacije potpisnice saopštenja, poziva predsjednicu Von der Leyen da se ne sprovodi prijedlog za “pravni instrument kojim se uvode zajednički standardi transparentnosti i odgovornosti za usluge zastupanja interesa usmjerene ili plaćene izvan EU”, da se razmotri procjena uticaja na osnovna prava prije bilo kog zakonodavnog prijedloga, kao I da se osigura otvoren i strukturiran dijalog sa svim zainteresovanim stranama, posebno sa svim predlozima ili zakonodavnim promjenama koje utiče na civilno društvo.
