Demokratska fronta stupila je u ovu predizbornu kampanju uz slogan “Za građansku državu!”. Izborni plakati koji su osvanuli prvog dana kampanje sa ovom porukom i likom Željke Komšića sugerišu da je jedna od predizbornih taktika Demokratske fronte predstaviti člana predsjedništva BiH kao personifikaciju ove ideje. Na prvi dojam, u pozivu na takvo državno uređenje, koje karakteriše neke od najrazvijenijih demokratija svijeta, nema ništa sporno. Međutim, značenje predizbornog pozivanja na građansku državu u duboko podijeljenim društvima poput BiH je kompleksnije nego što se čini letimičnim pogledom, a često može da ide na štetu upravo onoga što zagovara.
U konceptu građanske države nacija, odnosno politički narod, definisan je kao kolektivitet sastavljen od svih njenih državljana sa jednakim pravima i obavezama. Temeljni referent je individua, a sva kolektivna prava se izvode iz prava pojedinca na grupni identitet. Upravo je garancija individualnim sloboda i jednakosti ono sto cini građansku državu primamljivom kao politički ideal. Na izborima se ova jednakost manifestuje kroz princip “jedan čovjek-jedan glas”, i to je izborni princip koji mahom nalazimo u zrelim demokratijama.
Međutim, kada situiramo zalaganje za građansku državu u kontekst društva duboko podijeljenog kroz grupne solidarnosti i rivalitete,“jedan čovjek-jedan glas” poprima znatno kontroverznije političko značenje. U političkoj areni koja okuplja više sukobljenih političkih grupa, princip doprinosi interesima većinske grupe, s obzirom da njena brojnost može rezultirati u dominaciji u državnim institucijama. Zbog ovih posljedica za odnose političke moći, brojčano manje grupe u podijeljenim društvima obično zahtijevaju sistem koji garantuje dio vlasti različitim kolektivitetima, time dolazeći u direktnu koliziju sa građanskim načelima.
Apliciramo li ovu prizmu na slučaj Bosne i Hercegovine, vidjet ćemo zbog čega srpske i hrvatske etničke politike već tri desetljeca svojim korpusima uspješno predstavljaju ideju građanske BiH kao paravan za prikrivanje bošnjačke teže za dominacijom. Posljedica toga je da spominjanje ove ideje budi etnonacionalne sentimente kod mnogih državljana Bosne i Hercegovine, odnosno odbijanje bh. građanske nacije od velikog dijela njenih potencijalnih članova. Gledajuci institucionalno, ove etničke politike su dovele do današnjeg konsocijalnog uređenja BiH, koji poziva na ravnopravno predstavljanja etničkih grupa, na uštrb pojedinca.
Mnoštvo nepravdi koji je takav sistem proizveo tokom protekla tri desetljeća dovele su do romantiziranja građanske države kod mnogih bh. građana. Za njih, zagovaranje građanske države ima odjek borbe za ljudsko dostojanstvo. Međutim, mnogo je i onih drugih građana kojima ta ideja odzvanja kao prijetnja nacionalnom dostojanstvu ravnopravnosti njihove grupe. Bez poznavanja ovog konteksta je nemoguće shvatiti značenje jezičke upotrebe označitelja “građanska država” u ovoj predizbornoj kampanji. Njegovo predstavljanje u izolaciji ga pretvara tek u retoričko opšte mjesto, odnosno plutajućeg označitelja kojem svako daje ekskluzivno značenje shodno sopstvenom nahođenju.
Sve ukazuje na to da je upravo ovo svrha korištenja označitelja “građanska država” kao predizbornog slogana stranke Demokratska fronta. Željeni ideal je spomenut kako bi se stranka asocirala sa njim, ali ostaje nejasno kako do njega doći s obzirom da zahtijeva sveobuhvatnu promjenu ustava. Također ostaje nejasno kako doći do društva gdje su grupne tenzije toliko relaksirane da je ideja građanstva opšteprihvatljiva. Umjesto takve vizije, Demokratska fronta koristi pojam “građanska država” kao retorički ukras koji mobiliše pozitivne sentimente potencijalnih birača. Preuzet je sa liste njihovih želja kako bi cirkulirao fantazije u službi izbornog uspjeha jedne stranke. Sličnu diskursnu taktiku vidimo kod fantaziranja o nezavisnoj RS u retorici Milorada Dodika, te etno-teritorijalnim sanjarenjima hrvatskih etnonacionalnih stranaka. Pozivati se na građansku državu u kontekstu gdje taj poziv produbljuje etničke podjele je kontradiktoran, a pomalo i licemjeran.
Tekst preuzet sa manipunacija.ba
