PIŠE: Dejan Rakita
(drugi nastavak, prvi dio priče možete naći na linku)
…
Prema pisanju Slobodne Bosne, ime Roka Galea pojavljivalo se u crnim hronikama hrvatskih novina kao jednog od članova organizacije koja je u BiH prala desetine miliona eura tako što je novcem sumnjivog porijekla iz poreznih oaza otkupljivala zlato od hrvatskih građana i firmi.
U taj posao bili su, kako je pisao “Jutarnji list”, na neki način umiješani sin gradonačelnika Ljubljane Zorana Jankovića i brat današnjeg predsjednika Hrvatske Zorana Milanovića.
Sve se ovo dešavalo prije 2018.godine i dodjele saglasnosti za geološka istraživanja na teritoriji opštine Lopare.
Nije poznata informacija da li Rautner ili Mikulić trenutno imaju dodira sa projektom u Loparama, ali je činjenica da je priča oko litijuma u Loparama krenula upravo od ovog dvojca, u najmanju ruku, diskutabilne poslovne prošlosti, kao i da je resorno ministarstvo upravo njima dalo saglasnost za geološka istraživanja u Loparama.
Tokom godina mijenjala se vlasnička struktura i udio osnivačkog kapitala, kompanija koja trenutno vodi projekat je AR CORE ulaganja d.o.o. u Banjaluci a direktor je Vladimir Rudić, u vlasništvu Ar Core AG iz švajcarskog grada Cug.
Direktor Rudić u razgovoru sa nama ističe da je švajcarska firma Ar Core AG, koja je akcionarsko društvo, sada jedini i isključivi vlasnik bh kompanije Ar Core ulaganja iz Banjaluke.
“Ar Core nema kćerke firme, ima samo centrala u Banjaluci. Nemamo partnerske firme. Ar Core AG kao švajcarska kompanija radimo vrlo transparentno. Mi smo akcionarsko društvo i registrovani u Švajcarskoj, a kompanija Ar Core d.o.o. u Banjaluci je ćerka firma tog akcionarskog društva u apsolutnom vlasništvu. Ne postoji nikakva veza između naše firme i političara u Srpskoj, niti imamo akcionare sa naših prostora. Radi se o internacionalnim investitorima i sve je transparentno“, ističe Rudić.
Litijum, bor, magnezijum ili kalijum?
Na stranici Evropskog instituta za litijum navodi se da je Ar Core AG švajcarska junior rudarska kompanija i da je trenutno u procesu razvoja velikog projekta rudarstva i proizvodnje litijuma/bora u Bosni i Hercegovini. Geološko ležište je, kako se navodi, veliko i kompaktno, pogodno za uštedu na otvorenom rudarstvu.
U opisu projekta na zvaničnom sajtu nevladinog Evropskog instituta za litijum sa sedištem u Briselu stoji da prema prvim procenama sajt sadrži oko 2,4 miliona tona litijum karbonata i oko 33,1 miliona tona borne kiseline. Informacija od 2,4 miliona tona litijuma prisutna je i u prvim objavama u medijima a to je informacija koju je ArCore plasirao. Posljednje informacije govore o znatno manjim količinama, skoro za milion tona manje, odnosno 1,5 milion tona litijuma.
To nam je potvrdio i Vladimir Rudić.
“Po potvrđenim rezervama i onom što smo radili u istraživanjima konstatovali depozit od 1,5 miliona litijum karbonata. To nije konačna količina projekta, a to će kasnije, kako je to zakon propisao, da se mijenja, a mi očekujemo na više. Što se tiče učešća litijuma u kvantitativnoj strukturi cjelokupne mineralne strukture ležišta on je najmanje prisutan, odnosno najviše je prisutan magnezijum“, dodaje direktor Ar Core u BiH.
Nije jasno šta se to promijenilo za svega par mjeseci i kako su prvi rezultati drastično različiti od posljednjih informacija da je predviđena količina litijuma manja za skoro 40 odsto odnosno skoro milion tona litijum karbonata?!
Već u novembru 2023.godine objavljeno je da je ArCore zaključio strateško partnerstvo da kompanijom Rock Tech Lithium koja koja već ima potpisane ugovore sa kompanijom Mercedes-Benz Group AG.
Ar Core je u saopštenju, poslatom Bloomberg Adriji, naveo da je cilj njihove saradnje s Rock Tech Lithiumom da tu kompaniju pouzdano i dugoročno snabdijevaju litijumom iz Lopara.
U ARCORE-u ističu da su procjene da na području Lopara, pored nalazišta od 1,5 miliona tona litijum karbonata, ima i 14 miliona tona bora (B2O3), 35 miliona tona kalijuma (KCI) i čak 94 miliona tona magnezijum sulfata (MgSO4).
Ono što je zanimljivo da se u posljednje vrijeme, posebno od strane provladinih medija (RTRS, ATV, SRNA) ali i političara (Milorad Dodik, Petar Đokić), kao i predstavnika Ar Core u prvi plan trenutno gura impresivna količina magnezijuma pronađena u nalazištu u Loparama, odnosno skoro 100 miliona tona magnezijum sulfata, i na taj način, po mišljenju naših sagovornika, pitanje litijuma svjesno guraju u drugi plan, posebno u trenutku velikog interesovanja ali i negodovanja javnosti.
Ipak, neobično je da se u informaciji koju je Ministarstvo energetike i rudarstva dostavilo Opštini Lopare 31.oktobra 2023.godine, odnosno više od godinu dana nakon završenih istraživanja, uopšte ne spominje magnezijum?!
U informaciji se navodi da resorno ministarstvo Rješenjem broj : 05.04/310-484-4/22 od 15.3.2023. godine potvrđuju privrednom društvu Ar Core ulaganja doo Banjaluka rezerve B, Li, Na, K, Sr i prateće asocijacije elemenata ležišta “Lopare” u istoimenoj opštini, sa stanjem na dan 31.7.2022.godine.
Nevjerovatno, u najmanju ruku, zvuči podatak da resorno ministarstvo uopšte ne spominje magnezijum kojeg je ubjedljivo najviše pronađeno na ovom nalazištu prema istraživanju koje je sproveo Ar Core.
Stanovništvo Lopara i eko aktivisti većinski protiv rudarenja. A političari?
Lokacije na kojima je odobreno traženje litijuma, prema informacijama sa sajta Ministarstva energetike i rudarstva RS, su Lopare i Ugljevik ,a najviše lokacija sa litijumom se nalazi u okolini Zvornika, na obali rijeke Drine.
U pitanju je, najvjerovatnije, ista rudarska žila koja prolazi i kroz nalazište u Nedeljicama kod Loznice u Srbiji u okvoru projekta Rio Tinto.
Dragan Maksimović, novinar iz Banjaluke, smatra da je tema litijuma u Loparama u potpunosti jasna.
“Postoji namjera vlasti da se ide u projekat kopanja litijuma, što potvrđuju i afirmativno predstavljanje u javnosti ne samo od političkog vrha Republike Srpske, nego i medija koji su pod njihovim patronatom. Tome u prilog ide i zakon o geološkim istraživanjima koji je prošao javnu raspravu i na čiji tekst, osim udruženja koja se bave zaštitom prirode, nije bilo pretjerane zainteresovanosti. Izbacivanje lokalnih zajednica iz procesa donošenja odlukaza dodjele koncesija, samo pokazuje namjeru centralizacije ovog pitanja kako bi se lakše krenulo u realizaciju. Priča oko litijuma na Majevici u direktnoj je vezi sa litijumom u Gornjim Nedeljicama u Srbiji što bi, sada već čini mi se nije pitanje ako nego kada krene, bio jedan sistem za eksploataciju i preradu litijuma“, ističe Maksimović.
Prema mišljenju kritičara rudarenja, eko aktivista ali i eminentnih stručnjaka, iza svega se krije ne samo interes za profitom nego i nastojanje bogatih zemalja Zapadne Evrope da što bezbolnije prođu kroz energetsku tranziciju. U svemu tome stradale bi siromašne zemlje u predvorju Evropske Unije a u kojima se nalaze bogata rudna nalazišta.
(treći nastavak slijedi na linku)
